Taksitli Kalın

Taksitli kaim
Taksitli kalın (mihr-i muaccel ve mihr-i müeccel) Türk topluluklarında, tabiî hu­kuktan kaynaklanan bu ödemelerin de sıkı ve katı töreleri vardır. Bu eski Türk gelenekleri Ä°slâmiyet’teki “mihr-i muac­cel” ve “mihr-i müeccel” ödemeleriyle, çok güzel bir biçimde benzeÅŸtirilmiÅŸtir. Mihrin söz kesimi sırasında sıkı olarak tayin ve tesbitine, Orta Asya Türklerin­de, “salık” veya “saht” adı verilirdi. As­lında bu sözün asıl manası, “vergi ve de­pozito” demektir. Anadolu’da, çoban hakkı ile hediye ve bahÅŸiÅŸe de, böyle de­nir. Anladığımıza göre kalın Türklerde her ÅŸeyi ile bölünmez bir bütündür. “Mihr-i muaccel.” Türklerde, daha çok bir ön hediye veya düğün hazırlığı için verilen, bir para olarak görülüyordu. Bunun için Ulu Yüz Türkleri söz kesi­minden hemen sonra verilen hediyelere, “kiyit, körümdük”, yani giyit ve görüm­lük adı veriyorlardı. Bu hediyeler de, he­saba yazılıyordu. Ancak kalının manası daha kutlu ve daha büyüktü. Kalin, ak­raba meclisi tarafından karara baÄŸlanır­dı. Mecliste güveyinin babası, dedesi, amcaları ve kardeÅŸleri bulunurdu. Anne­nin babası ve dayılar da bu toplantıda yer alırlardı. Ellerinden geldiÄŸi kadar, yardımda da bulunurlardı. Her iki tara­fın anlaÅŸmasına baÄŸlı hediye ve mallar, yani (pactbinding’s gifts), bir barış ha­vası ve dostluk içinde yapılırdı. Hesap­lar ise, yedi yedi ve dokuz dokuz gibi kutlu rakamlarla kurulurdu. Bunu, an­cak Radlof görebilmiÅŸti. Kalın tam olarak ödenmedikten sonra, “nikâh” tam olarak yürürlüğe girmiÅŸ olmuyor­du. Bunun için Mütercim Âsim Efendi, “mihr” maddesinde, kalını “nikâh” kar­şılığı ile yorumlamıştı. Ali Rıza Yalgm’a göre, Güney Anadolu yörüklerinde, eÄŸer kalın tam olarak ödenmemiÅŸse, hat­tâ gelinin birkaç çocuÄŸu olmuÅŸ ol­sa büe, kızın babası damada giderek, ço­cuklu katısını elinden alarak, kendi evi­ne getirebiliyordu. Yani kalın tam ola­rak ödenmedikçe, imam tarafından yapı­lan nikâhın bile hükmü yoktu. Prof. Karutz’un geçen yüzyılda gördüğü gibi Türkmenlerde gelenek ve töreler, Kur’ân’ın bile üstünde görülüyordu. As­lında bu Türk törelerinin, Ä°slâmiyet’le çatışan yanları da yoktu. Yine aynı araÅŸtırıcıya göre söz kesiminde biraz ka­lın ödenirdi. Bu çok eski Türk ge­leneÄŸi, imamlarca îslâmî hükümlere benzetilerek, “mihr-i muaccel” diye de adlandırılabilirdi. Anlaşıldığına göre Ulu Yüz Türklerinde, çocuklar küçük­ken yapılan söz kesmeler ile “beÅŸik kert­me niÅŸanlar”, kalının ödenmesinin vâ­desinin uzun tutulmasına yarıyordu. Kız, 20 yaşına gelinceye kadar kalının tümünün ödenmiÅŸ olması gerekiyordu. Krader’e göre, 20 yaÅŸma gelmiÅŸ bir kızın kalını henüz tam ödenmemiÅŸse kız ailesi, kızını baÅŸka birine verebilirdi. Bu da bir­çok töre ve geleneklere baÄŸlı idi. Böyle­ce, kızın yaşının ilerlememesinin de, önüne geçilmiÅŸ olunuyordu.